แผลกดทับ: ปัญหาสำคัญที่ไม่ควรมองข้ามในผู้สูงอายุและผู้ป่วยติดเตียง

แผลกดทับ (Pressure Ulcers หรือ Bedsores) คือ ภาวะที่ผิวหนังและเนื้อเยื่อใต้ผิวหนังเกิดการบาดเจ็บจากแรงกดทับอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะบริเวณที่มีกระดูกนูน เช่น สะโพก ก้นกบ หลัง ข้อศอก และส้นเท้า ซึ่งเป็นผลมาจากการนอนหรืออยู่ในท่าเดิมเป็นเวลานาน โดยที่ไม่มีการเคลื่อนไหว ทำให้เลือดไม่สามารถไหลเวียนได้ดี และส่งผลให้เนื้อเยื่อตายในที่สุด

แผลกดทับมักเกิดขึ้นในผู้สูงอายุและผู้ป่วยติดเตียง เนื่องจากร่างกายอ่อนแอ เคลื่อนไหวลำบาก หรือไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้ หากไม่ได้รับการดูแลอย่างถูกต้อง แผลกดทับอาจลุกลามลึกถึงกล้ามเนื้อและกระดูก ส่งผลให้เกิดการติดเชื้อและอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้

การป้องกันแผลกดทับ

1. พลิกตัวเป็นประจำ: ควรช่วยผู้ป่วยเปลี่ยนท่าทุก 2 ชั่วโมง เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดแรงกดซ้ำจุดเดิม
2. ดูแลผิวหนังให้สะอาดและแห้ง: หมั่นเช็ดตัวให้สะอาด เปลี่ยนผ้าอ้อมทันทีเมื่อเปียก เพื่อไม่ให้ผิวหนังอับชื้น
3. ใช้ที่นอนป้องกันแผลกดทับ: เช่น ที่นอนลม ที่นอนโฟมชนิดลดแรงกดทับ
4. บำรุงผิวหนัง: ทาครีมหรือโลชั่นที่ช่วยให้ผิวชุ่มชื้น ไม่แห้งแตกง่าย
5. โภชนาการที่ดี: รับประทานอาหารที่มีโปรตีนสูง วิตามิน C และสังกะสี เพื่อเสริมสร้างเนื้อเยื่อและระบบภูมิคุ้มกัน
6. สังเกตสัญญาณเตือน: หากมีผื่นแดง รอยกด หรือผิวหนังเปลี่ยนสี ควรแจ้งแพทย์หรือพยาบาลทันที

การรักษาแผลกดทับ

• หากเกิดแผลกดทับแล้ว ควรได้รับการดูแลอย่างใกล้ชิด โดยขั้นตอนการรักษาแบ่งออกเป็นหลายระดับตามความรุนแรงของแผล
• ระดับเริ่มต้น (Stage 1): ผิวหนังแดง ไม่หายไปแม้เปลี่ยนท่า ควรลดแรงกดและดูแลผิวหนัง
• ระดับลึก (Stage 2-4): แผลเริ่มลึกลง อาจมีน้ำเหลือง หนอง หรือเนื้อตาย ต้องทำความสะอาดแผล ตัดเนื้อตายออก และใช้ผ้าปิดแผลที่เหมาะสม
• กรณีติดเชื้อ: อาจต้องให้ยาปฏิชีวนะ หรือพิจารณาการผ่าตัดในบางราย
• การรักษาที่ได้ผลต้องควบคู่กับการดูแลอย่างต่อเนื่อง โดยทีมสหวิชาชีพ ทั้งแพทย์ พยาบาล นักกายภาพ และผู้ดูแล

สรุป
แผลกดทับสามารถป้องกันได้หากมีการดูแลที่เหมาะสมอย่างสม่ำเสมอ โดยเฉพาะในกลุ่มผู้สูงอายุและผู้ป่วยติดเตียง การป้องกันสำคัญที่สุด เพราะเมื่อแผลเกิดขึ้นแล้ว การรักษาจะซับซ้อนและใช้เวลานาน